Terapia Uzależnień Warszawa

Mickiewicza 52/3, 01-650 Warszawa

608 – 792 – 445
almalibre@almalibre.pl

facebook | twitter | instagram

A zamiast miłości, dostaniesz rolę – relacje w rodzinie z problemem alkoholowym

Dziecko przychodząc na świat nie wie nic ani o sobie, ani o otaczającym je świecie. Wszystkiego uczy się najpierw od swojej rodziny (rodziców i rodzeństwa). We wczesnym wieku rodzina stanowi dla niego miniaturę świata, od jego pierwszych doświadczeń będzie zależeć jego późniejsze nastawienie do świata i ludzi, a także do siebie samego. Niestety w rodzinach z problemem z uzależnieniem proces kształtowania psychiki dziecka nie przebiega poprawnie.

W pierwszych latach życia kształtuje się jego podstawowe poczucie bezpieczeństwa i poczucie własnej wartości. Te najwcześniejsze zapisy są najtrwalsze – najtrudniej je zmienić, ponieważ zapisane są w emocjach, a nie w świadomości (dlatego im młodsze jest dziecko, tym większe spustoszenia w jego psychice może wywołać uzależnienie rodzica).

Poczucie wartości dziecko tworzy w sytuacjach gdy jest doceniane i chwalone przez rodziców, gdy zyskuje ich uznanie. Kiedy rodzice są konsekwentni, dziecko szybko uczy się jakie zachowania są przez rodziców akceptowane, a jakie nie. Dzięki temu doskonale wie, jak zyskać ich uznanie i często to wykorzystuje. Ma więc wiele okazji do budowania poczucia swojej wartości. Należy pamiętać, że dla dziecka, które jest w pierwszych latach swojego życia całkowicie zależne od rodziców, postacie rodziców są mocno wyidealizowane. Są to wielkie postacie (nawet fizycznie) wszechmocne i nieomylne, stąd ich uznanie ma taką wartość dla dziecka.

Dzieci w rodzinie z uzależnieniem

W rodzinie alkoholika, czy narkomana zachowanie rodziców zależy głównie od tego co dzieje się z uzależnionym – czy pije, czy jest na kacu, czy bierze, czy nie. Dorośli reagują przede wszystkim na to, co dzieje się z nimi a nie na to co robi dziecko. Dziecko oczywiście o tym nie wie i złość czy zdenerwowanie rodziców bierze do siebie. Powstaje sytuacja, gdy za to samo zachowanie dziecko raz jest chwalone i przytulane, a innym razem odpychane. Np. dziecko głośno pokrzykując podbiega do ojca – gdy ten już od dłuższego czasu nie pije, bierze dziecko na ręce, a gdy jest na kacu – krzyczy na nie, żeby się uciszyło.

Dziecko nie wie, co jest akceptowane, a co nie i nie ma zbyt wiele okazji do budowania swojego poczucia wartości. Wyrasta na dorosłego człowieka, który żyje z przekonaniem, że „coś jest ze mną nie w porządku” i poszukuje pewności siebie np. w alkoholu, narkotykach, lekach, w ciągłej pracy, w destrukcyjnych związkach itp. (Osoba taka miewa „nie wiadomo skąd” napady smutku, złości, jest chwiejna emocjonalnie).

Jak już powiedziano, rodzina dla dziecka stanowi miniaturę świata. Stąd dziecko czerpie wzory mężczyzny, kobiety. Uczy się jakie zachowania są najbardziej korzystne, a jakich należy unikać.

W rodzinie z uzależnieniem dziecko uczy się:

  • nie ufać – spotyka się wielokrotnie z wielkimi i małymi obietnicami, które rzadko są dotrzymywane.
  • nie mówić – nie mówi, żeby matki nie denerwować i nie martwić (i tak ma swoje kłopoty), żeby ojca nie prowokować (bo może się zdenerwować i pójść pić). Nie mówi bo wiele razy spotkało się z niezrozumieniem, a jego problemy były zbagatelizowane lub wyśmiewane. (Wielkie problemy dziecka dorosłym nieraz wydają się drobne i gdy sami żyją w ciągłym napięciu mogą nie znaleźć w sobie cierpliwości do słuchania swoich dzieci).
  • nie odczuwać – w stosunku do rodziców niejednokrotnie przeżywa złość, której nie może wyrazić, bo jest zależne od rodziców, bo się boi (między rodzicami i tak jest duże napięcie, a dokładanie dodatkowej złości to jak dolewanie oliwy do ognia) lepiej więc nie czuć takich kłopotliwych emocji.

Dziecko w rodzinie z problemem uzależnienia uczy się również pewnych sposobów bycia, które wynikają nie tyle z charakteru, czy temperamentu dziecka, co raczej z przystosowania się do życia w sytuacji ciągłej niepewności, ciągłego stresu (niepewność ta wynika z życia pod jednym dachem z osobą, która nie kontroluje swojego picia lub brania
i zachowania po alkoholu i narkotykach, czy lekach – nigdy nie wiadomo co zrobi, czy się upije czy nie, a jeśli tak, to czy zrobi awanturę, czy też nie itd.).

Role jakie przyjmuje dziecko w rodzinie z uzależnieniem

Jest kilka typowych wzorów zachowań, które pozwalają dzieciom osób uzależnionych radzić sobie z nałogiem rodzica:

Bohater, pomagacz – przedwcześnie dojrzałe dziecko, przeważnie najstarsze, bardzo samodzielne i pomocne w domu, na ogół dobrze się uczy, a w szkole pełni różne funkcje społeczne, sprawia wrażenie, że w rodzinie wszystko jest w porządku, opiekuje się młodszym rodzeństwem, pijanym lub naćpanym rodzicem. Wierzy, że dzięki takiemu zachowaniu zyska uznanie rodziców (często jest chwalone za samodzielność i bycie podporą). Jako dorosły człowiek nadobowiązkowy, dający się wykorzystywać przez innych, często partner osób nieodpowiedzialnych lub uzależnionych.

Maskotka, rozśmieszacz, błazen – reaguje w sytuacjach silnego napięcia, śmiechem i żartami. Zawsze zrobi lub powie coś śmiesznego gdy narasta napięcie i zbliża się awantura. Często pokazuje pogodną twarz mimo, że tak naprawdę jest bardzo samotne, smutne, zmartwione, lub przerażone. Cały czas gra, ukrywa swoje prawdziwe oblicze. Zdobywa uznanie rodziców tym, że nie stwarza problemów i wnosi radość do domu.

Niewidoczne, zagubione dziecko – grzeczne, spokojne, stara się wtopić w otoczenie, ucieka od świata w fantazje, książki, komputery, potrafi godzinami przesiadywać samotnie, zamknięte w sobie i swoim świecie. Łatwo może się uzależnić np. od alkoholu lub narkotyków, które będzie wykorzystywać jako ucieczkę od rzeczywistości.

Kozioł ofiarny, wyrzutek – dziecko zbuntowane. Domaga się uwagi rodziców przez stwarzanie problemów. Jedyna osoba w rodzinie, która zdobywa się na otwarte wyrażanie złości w stosunku do alkoholika i narkomana. Ucieka z domu poszukując uznania w grupach rówieśniczych. Często w środowiskach osób nadużywających alkoholu lub narkotyków.

Wszystkie te postawy nie są charakterem dziecka, lecz maską, którą dziecko zakłada aby zdobyć uznanie rodziców i poradzić sobie z napięciem, jakie panuje w rodzinie. Jedno dziecko może okresowo pełnić różne role. Może też w kolejnych fazach przyjmować kolejne wzory obronnego funkcjonowania.

Dziecko musi sobie tak radzić ponieważ jest całkowicie zależne od swoich rodziców, bez względu na to, jacy oni są. Z czasem te metody utrwalają się i stają się sposobem na życie. Nie jest to jednak dla tych osób korzystne, ponieważ często staje się to podstawą do wchodzenia w uzależnienia lub wiązania się z partnerami uzależnionymi.

1 Star2 Stars3 Stars4 Stars5 Stars
Ocen: 6, średnia: 4,83 z 5

Loading...

How useful was this post?

Click on a star to rate it!

Average rating 4.9 / 5. Vote count: 7

No votes so far! Be the first to rate this post.