Życie z Borderline, czyli o codziennych zmaganiach „ludzi z emocjonalnego pogranicza”

Z pozoru potrafią żyć zupełnie normalnie. W rzeczywistości ich życie przepełnione jest negatywnymi emocjami, lękiem i chroniczną huśtawką nastrojów. Ich przypadłości nie można przypisać żadnej sklasyfikowanej medycznie chorobie psychicznej, jednak stan w jakim się znajdują w każdym przypadku wymaga specjalistycznej opieki. „Borderzy” – ludzie z emocjonalnego pogranicza, jednostki nieszczęśliwe z natury, toczące walkę o każdy świadomy uśmiech. Kim są? Jak wygląda ich codzienne życie? Jakie zagrożenia na nich czyhają i jak ich rozpoznać?

Osobowość Borderline w psychologicznym słowniku gości od pół wieku. Termin po raz pierwszy został użyty przez psychologa Roberta Knight’a dla opisania stanu pacjenta, który na ogół potrafi żyć jak zdrowe jednostki, ale u którego obserwuje się jednocześnie istotne deficyty społeczne, zawodowe i interpersonalne. Obserwacje wykazały, że stan pacjentów chwiejnych emocjonalnie nie pogarsza się do stopnia umożliwiającego zdiagnozowanie schizofrenii, choroby afektywnej, psychoz czy innych chorób o podłożu psychicznym. Dziś klasyfikacja ICD10 traktuje Borderline jako jeden z podtypów zaburzeń osobowości. Szacuje się, że zapadalność wynosi obecnie od 1 do 2% ogółu populacji, z czego ponad 70% wszystkich pacjentów stanowią kobiety.

Czym charakteryzuje się Borderline?

Osoby, u których w toku diagnostyki stwierdzono zaburzenia osobowości typu Borderline na ogół sprawiają wrażenie ludzi kolorowych, energicznych, lubiących wyzwania i towarzystwo. Wzbudzają zaufanie i dużą sympatię. Mogłoby się wydawać, że to idealni kandydaci na partnerów życiowych, przyjaciół, doskonałych pracowników. Tymczasem okazuje się, że codzienne życie Borderline to nieustanny wachlarz negatywnych emocji i permanentnie trwających huśtawek nastrojów. W ich życiu dominuje wieczny niepokój, wewnętrzna panika, wściekłość, strach, wstyd i frustracja. „Ludzie z pogranicza”, jak bywają nazywani, mają bardzo niską odporność na stres, w sytuacjach problematycznych nie potrafią zebrać myśli i zmusić się do działania. Boją się także oceny innych a krytyka to dla nich duży cios.

Zachowanie osób z Borderline

Osoby z pogranicznym zaburzeniem osobowości mają duże tendencje do przejawiania kompulsywnych zachowań. Często podejmują nierozsądne ryzyko, są skłonne do nieprzemyślanych inwestycji czy impulsywnych zakupów. U wielu pacjentów diagnozuje się także zaburzenia odżywiania. Samookaleczenie oraz próby samobójcze również nie należą do rzadkich przypadków.

Osobowość Borderline a związki i relacje

Borderzy nie są w stanie nawiązać trwałej i zdrowej relacji z drugim człowiekiem niezależnie od tego na jakiej płaszczyźnie relacja ta ma występować. Dużym problemem pacjentów jest silny lęk przed porzuceniem co szczególnie rzutuje na relacje w związkach partnerskich. Silna zazdrość, mocne przywiązanie, potrzeba kontroli a wręcz usiłowanie przywłaszczenia sobie drugiej osoby sprawia, że partnerzy w związku z Borderline czują się osaczeni i przytłoczeni brakiem kontroli nad rozwojem relacji. Trudność przysparza też tendencja do idealizowania innych osób. Borderzy widzą ludzi ze swojego otoczenia tylko w barwach czarno-białych. Na początku znajomości wychwalają zalety nie zważając na wady, wybaczają wszelkie przykrości a to co ich rani wypierają z pamięci. Po czasie uwielbienie przeradza się w niechęć, czasem nawet nienawiść. Wówczas przestają dla nich istnieć dobre cechy.

Jak osoby z borderline postrzegają siebie same?

Pacjenci, u których diagnozuje się pograniczne zaburzenie osobowości mają mocno zniekształcony obraz swojej tożsamości. Często nie wiedzą kim tak naprawdę są, do czego dążą, jakie mają pasje, cele i talenty. Mogą mieć zarówno skłonności narcystyczne, jak równie dobrze żywic względem siebie silną niechęć. Często wyobrażają sobie siebie jako kogoś zupełnie innego i z dużym naciskiem starają się udowodnić swoje przekonania otoczeniu.

Korelacja pomiędzy Borderline a innymi zaburzeniami i chorobami o podłożu psychicznym

Wielokrotnie przeprowadzone badania jednoznacznie dowodzą, że osoby klasyfikujące się jako chwiejne emocjonalnie stosunkowo często przejawiają także tendencje do zapadania na inne zaburzenia oraz choroby o podłożu psychicznym. Wspomnianym już przykładem są zaburzenia odżywiania. Natłok skrajnych, zmiennych emocji może skutkować także rozwojem stanów depresyjnych i nerwic. Badacze, wynikami przeprowadzonych analiz potwierdzają także, że występowanie problemów psychicznych w znacznym stopniu zwiększa prawdopodobieństwo pojawienia się uzależnień. Na liście tychże zaburzeń to właśnie Borderline uplasowało sobie szczególnie wysoką pozycję. Jaka jest tego przyczyna i jakie uzależnienia stanowią szczególnie duże zagrożenie?

Osoby z zaburzeniami osobowości typu Borderline, jak wcześniej wspomniano, mają duże trudności z radzeniem sobie ze stresem, krytyką i problemami życia codziennego. Ciągłe uczucie wewnętrznej pustki, bezradność, panika, obawa przed krytyką i odrzuceniem sprawia, że pozornie normalnie funkcjonujący człowiek staje się przysłowiową „tykającą bombą”. Kumulacja negatywnych emocji sprzyja podejmowaniu kompulsywnych i nieprzemyślanych w skutkach zachowań. Nie bez znaczenia pozostaje również przyczyna rozwoju samego zaburzenia. Wiele wskazuje bowiem na to, że czynnikami sprzyjającymi pojawieniu się Borderline są traumatyczne doświadczenia z okresu dzieciństwa a także dorastanie w dysfunkcyjnej rodzinie.

przeczytaj też: alkoholizm a zaburzenia osobowości

Borderline a uzależnienia i nadużywanie substancji

Chwiejność nastroju i brak umiejętnej oceny faktycznych zagrożeń to prosta droga do uzależnienia, które dla zagubionego człowieka ma stać się remedium na problemy i sposobem na czasowe uczucie błogości, spokoju i normalności. W nawiązaniu do korelacji pomiędzy zaburzeniami osobowości a występowaniem uzależnień warto zwrócić uwagę również na intrygujące statystyki, o których czytamy w czasopiśmie Clinical Psychology Rewiev. Publikacja wskazuje bowiem, iż wśród osób ze zdiagnozowanym zaburzeniem Borderline aż 44,3% pacjentów jest od czegoś uzależnionych z czego:

14,3% stanowią osoby nadużywające alkoholu,
16,8% nałogowo zażywa kokainę (i podobne w działaniu narkotyki) a
18,5% Borderów nadużywa środki przeciwbólowe.

Inne badania natomiast sugerują, że:

Wśród osób z zaburzeniem Borderline na rozwój uzależnienia bardziej narażeni są mężczyźni niż kobiety;
Stosunkowo częściej uzależnionymi Borderami są osoby młode, pacjenci starsi i w podeszłym wieku stanowią mniejszy odsetek nałogowców.

zobacz także: Podwójna diagnoza

Czynnikiem sprzyjającym rozwojowi uzależnienia wśród osób uzależnionych bez wątpienia może być także niewłaściwe towarzystwo, w którym nadużywanie zagrażającej substancji jest częstym zjawiskiem. Osoby z pogranicza emocjonalnego borykają się z istotnym problemem jaki stanowi brak umiejętności mentalizacji. Nie potrafią prawidłowo interpretować intencji i sygnałów wysyłanych przez osoby trzecie. Już po jednorazowym spożyciu substancji psychoaktywnych pacjenci z zaburzeniami osobowości odczuwają zanik pustki i niepokoju, narasta w nich chwilowa euforia a myśli uwalniają się od wstydu i skrępowania. To powoduje ekscytację a substancja wzbudza pozytywne odczucia co tylko przyspiesza rozwój zgubnego nałogu.

Nie tylko uzależnienia fizyczne stanowią zagrożenie dla Borderów
Psychologia od lat stosuje podział uzależnień na fizyczne oraz behawioralne. Nałóg behawioralny charakteryzuje się niekontrolowanym popędem do czynów. Przykład stanowi tu między innymi zakupoholizm, pracoholizm czy hazard. Skłonność do impulsywności i podejmowania nieprzemyślanego ryzyka to bez wątpienia również zagrożenie dla pacjentów z Borderline.

Objawy borderline: jak rozpoznać osobę z pogranicznym zaburzeniem osobowości?

Obecnie wiedza specjalistów na temat Borderline jest rozwinięta na tyle, że badaczom udało się wyselekcjonować kilka typowych objawów towarzyszących tej przypadłości. W większości przypadków nie występują one jednocześnie u wszystkich pacjentów co sprawia dodatkowe trudności na etapie diagnostycznym. Symptomy charakterystyczne dla Borderline to między innymi:

błędna interpretacja własnej tożsamości;
angażowanie się w niestabilne związki i przygodne, ale intensywne znajomości;
zmienne nastroje, impulsywność, skłonność do podejmowania ryzyka;
groźby i czyny samobójcze;
ślady samookaleczeń;
nieumiejętne radzenie sobie z problemami i krytyką;
podejmowanie skrajnie radykalnych prób uniknięcia porzucenia;
trudności w konkretyzowaniu celów i preferencji (w tym także seksualnych).

Diagnostyka i leczenie zaburzeń osobowości typu Borderline

Borderline może zacząć rozwijać się zarówno u osób młodych, jak i starszych. Im bardziej charakterystyczne są się objawy, tym bardziej zaburzenie staje niebezpieczne dla pacjenta. Brak specjalistycznej pomocy może prowadzić do zachowań autodestrukcyjnych a finalnie również do podejmowania czynów samobójczych. Istotnym wydaje się być tu fakt, że wśród osób chwiejnych emocjonalnie odsetek skutecznych prób samobójczych wciąż utrzymuje się na wysokim poziomie. Pierwszym krokiem w diagnostyce powinna stanowić konsultacja psychiatryczna. W zależności od stanu pacjenta potwierdzone zaburzenie osobowości może wymagać leczenia szpitalnego, farmakologicznego lub doraźnego.
Dobrą decyzją będzie skojarzenie takiego leczenia z psychoterapią. Podczas spotkań z psychologiem lub terapeutą Border nauczy się w sposób prawidłowy interpretować otoczenie i zbuduje solidny oraz świadomy obraz własnej tożsamości. Szczególnie ważne jest podjęcie psychoterapii zwłaszcza w sytuacji, w której pacjent zmaga się z uzależnieniem lub wykazuje wysoką tendencję do zapadnięcia na nie.
Osoby z zaburzeniem osobowości Borderline znajdując się pod właściwą opieką mogą zacząć funkcjonować normalnie. Proces ten jest długi i wyboisty, ale wsparcie specjalistów i bliskich, samozaparcie i wewnętrzna motywacja w dążeniu do celu zaowocują stabilną i bezpieczną przyszłością.

Terapia Uzależnień Warszawa