Co daje psychoterapia? Jakie efekty daje terapia i co może zmienić się w Twoim życiu gdy ją podejmiesz?

Czy po psychoterapii możemy stać się kimś kogo można by nazwać szczęśliwym optymistą? Jakich zmian i w jakich obszarach naszego życia możemy oczekiwać jako efektu psychoterapii? W niniejszym artykule spróbuję odpowiedzieć na te pytania.

Kiedy warto podjąć psychoterapię?

Problemy będące integralną częścią naszego życia maja na życie dwojaki wpływ, dwojakie działanie: kiedy udaje nam się je pokonywać, przezwyciężenie ich staje się źródłem satysfakcji, wiary w swoje możliwości, umiejętności, krótko mówiąc wpływa pozytywnie na naszą samoocenę postrzeganie samego siebie oraz otaczającego nas świata.

Gorzej wszakże jeżeli ranga problemu zaczyna nas przerastać (może dotyczyć to także ilości pojawiających się problemów). Trudności w ich rozwiązaniu, pokonaniu stają się źródłem frustracji, obniżają samoocenę, są źródłem cierpienia. Człowiek zaczyna postrzegać siebie jako niezdolnego do odnalezienia się w otaczającym świecie, a świat ten postrzega jako źródło zagrożenia z którym nie bardzo wie i umie sobie radzić.

Bywa, że wybiera niekonstruktywne drogi zaradzenia zaistniałej sytuacji – na przykład ucieczka w świat alkoholu i środków chemicznych czy też zachowań kompulsywnych również skutkujących uzależnieniem.

przeczytaj również: Mechanizm nałogowego regulowania emocji

Problemów nie ubywa, a nawet wręcz przeciwnie- narastają, przychodzą nowe (jak choćby uzależnienie). Wzrasta poczucie zagrożenia, poczucie niezdolności do odnalezienia się w otaczającej rzeczywistości pogłębią się. Pętla wydaje się zaciskać. Kiedy w naszym życiu jest coś co nas niepokoi, z czym nie umiemy sobie poradzić ( lub dotychczasowe sposoby radzenia sobie wyczerpały się ) zaczynamy szukać pomocy.

Decyzja o podjęciu psychoterapii, nie jest łatwa. Nieraz mija wiele lat, zanim uda nam się ją podjąć i wprowadzić w czyn. Paradoksalnie obawiamy się tego, co może nas uratować – przyznania się do bezsilności, porażki. Proszenie o pomoc postrzegamy jako akt słabości, przyznania się do klęski, niezaradności itp. Tymczasem tak naprawdę jest to akt wielkiej odwagi i gdy już zdecydujemy się poprosić o pomoc i skorzystać z pomocy psychoterapeuty już na samym początku możemy zaobserwować wiele korzystnych zmian w naszym samopoczuciu, funkcjonowaniu, samoocenie itp.

Korzyści z podjęcia decyzji o terapii

Przede wszystkim na samym początku procesu psychoterapii. Już po wykonaniu pierwszego kroku żeby sobie pomóc doświadczamy często uczucia głębokiej ulgi i spokoju. Ludzie podejmujący psychoterapię co prawda mówią dużo o lęku, ale stwierdzają również, że ten lęk stosunkowo szybko ustępuje. Pojawia się ulga i spadek napięcia. Podjęcie decyzji o psychoterapii daje poczucie odzyskania przynajmniej częściowej kontroli nad własnym życiem, skierowania go na właściwe tory.

Masz wybór: samotność, kryzys i lęk lub psychoterapia i wsparcie

Jednym z ważniejszych efektów psychoterapii jest fakt, że znika, lub przynajmniej ulega osłabieniu uczucie osamotnienia. Istotą ludzkich problemów jest często występujące przeświadczenie, że zmagamy się z nimi w kompletnej izolacji, że nikt nie jest w stanie nas zrozumieć, że nasza sytuacja, nasz problem tak daleko odbiega od sytuacji i problemów innych ludzi, że nikt nie jest w stanie nas zrozumieć ani nam pomóc. Gdy podejmujemy psychoterapię spotykamy człowieka, który jest gotów nam towarzyszyć w ich pokonywaniu. Gdy podejmujemy psychoterapie grupową ( jak np. w psychoterapii uzależnień, ale nie tylko) odkrywamy, że osób w podobnej do naszej sytuacji jest więcej. Przekłada się to na bezcenne dla dalszego procesu zdrowienia i wychodzenia z kryzysu poczucie wspólnoty, braterstwa. Daje poczucie bezpieczeństwa, czyli zaspokojenia jednej z najbardziej podstawowych potrzeb człowieka.

Ktoś może powiedzieć, ze przecież i bez psychoterapii wiemy, ze inni ludzie na świecie spotykają się z podobnymi trudnościami do naszych – uzależniają się, tracą pracę, umierają im bliscy, odchodzą życiowi partnerzy, chorują. To prawda. Jest jednak szalenie istotna różnica teoretycznej świadomości występowania tego rodzaju problemów u innych ludzi, a bezpośredniego doświadczenia spotkania człowieka w sytuacji nierzadko bliźniaczo podobnej do naszej. To drugie doświadczenie ma siłę, którą trudno porównać z czymkolwiek, a zwłaszcza z teoretycznymi przemyśleniami czy nawet wiedzą zdobywaną z książek, mediów czy zasłyszanych opowiadań.

przeczytaj też: psychoterapia okiem terapeuty

Jak już wspomniałem – nawet sama decyzja o podjęciu psychoterapii może znacząco przyczynić się do poprawy funkcjonowania człowieka w kryzysie. Pod warunkiem wszakże, że zmieni się spojrzenie na akt tej decyzji. Jeżeli sami lub (co ma miejsce dużo częściej przy pomocy psychoterapeuty i grupy) miast postrzegać te decyzję jako przyznanie do słabości i bezradności spojrzymy na nią jako na akt zaradności życiowej, zdolności do otwarcia się nowe dotychczas nieuczęszczane ścieżki w życiu, jeżeli decyzję tę potraktujemy jako akt odwagi (czym jest w istocie), znacząco poprawimy naszą samoocenę, zyskamy wiarę w siebie, energię do dalszego działania. Nic już nie będzie takie samo (w pozytywnym tego słowa znaczeniu).

Skoro już jestem przy pojęciu odwagi, to muszę tu wspomnieć, że decyzja o podjęciu psychoterapii w niektórych sytuacjach życiowych jest nawet czymś znacznie więcej. Często jest to np. w wypadku osób współuzależnionych, ofiar przemocy, ludzi pragnących wyrwać się z dotychczasowych relacji, w jakie są uwikłani (grupy przestępcze) itp. akt prawdziwego bohaterstwa, gdyż jest związany z ogromnym ryzykiem narażenia się niejednokrotnie na bardzo nieprzyjemne czy wręcz groźne reakcje niektórych ludzi, z najbliższego otoczenia tejże osoby. Ogromnie ważnym zadaniem dla psychoterapeuty ( a jeżeli jest to psychoterapia grupowa także grupy) jest podkreślanie znaczenia tego aktu, a także zapewnienia takiej osobie wsparcia i stworzenia mu poczucia bezpieczeństwa.

przeczytaj też: Jaki wybrać nurt psychoterapii?

Efekt psychoterapii to zmiana…

Pozytywnych zmian wynikających z psychoterapii można spodziewać się w wielu obszarach. Nawet jeżeli pierwotnie nie były one przedmiotem pracy i oddziaływań psychoterapeutycznych. Spróbujmy się im przyjrzeć.

Poczucie własnej wartości

Poświęciłem mu sporo miejsca już wyżej przy okazji analizy procesu decyzyjnego oraz jego skutków. Warto jednak podkreślić, że psychoterapia, jeżeli będzie kontynuowana pozwoli z czasem sięgnąć do znacznie głębszych pokładów świadomości człowieka, znacząco wpłynąć na zmianę jego przekonań co do własnej osoby, odkryć możliwości i zasoby, których w żadnym wypadku byśmy u siebie nie podejrzewali. Innymi słowy – praca nad poprawą poczucia własnej wartości jest jednym z najbardziej istotnych celów i zadań psychoterapii. Poprawa w tym obszarze znacząco przyczyni się do poprawy funkcjonowania w innych ważnych obszarach życia.

Samopoczucie psychiczne

Znacząco powiązane z omawianym wyżej obszarem. Niskie poczucie własnej wartości jest źródłem frustracji i cierpienia. Trudno mówić o dobrym samopoczuciu psychicznym gdy zmagamy się ze złym obrazem samego siebie, tracimy wiarę w siebie, kwestionujemy własne możliwości etc. Jednym z celów i efektów terapii jest adekwatna samoocena.

Oczywiście byłoby zbyt dużym uproszczeniem tylko tam upatrywać źródeł gorszego samopoczucia psychicznego. Są nim także inne czynniki – choroby (w tym uzależnienie, depresja, ale także poważne choroby somatyczne itp). Jednak praca nad tymi problemami znacząco przyczynia się do poprawy samopoczucia psychicznego gdy ustępuje lub przynajmniej ulega zelżeniu cierpienie, jak np. w depresji, gdy zatrzymane zostaje picie w uzależnieniu. (Chociaż przejściowo pacjenci skarżą się też na obniżony nastrój.) Gdy osobie uwikłanej w toksyczny związek udaje się poprzez zakończenie takiej relacji uzyskać poczucie bezpieczeństwa, odzyskać godność, doświadczyć swojej sprawczości. Także w chorobach somatycznych, w których psychoterapia odgrywa role pomocniczą do farmakoterapii lub innych odziaływań medycznych można uzyskać dzięki niej efekt lepszego samopoczucia psychicznego.

zobacz też: psychika alkoholika

Zdrowie

Rozumiane tu w węższym obszarze jako zdrowie somatyczne, także ma szansę ulec znaczącej poprawie. Bardzo wiele naszych schorzeń, zaburzeń w zakresie chorób somatycznych ma swoje źródło w naszej psychice – myśleniu emocjach. Gdy udaje nam się przepracować „ u źródła” czyli właśnie „ w głowie” pierwotne problemy człowieka, ma to ogromny wpływ na poprawę stanu jego zdrowia. Dolegliwości fizyczne słabną ( chociaż trzeba wyraźnie powiedzieć, ze nie wolno zaniedbywać leczenia chorób od strony ściśle medycznej) bądź ustępują całkowicie. Człowiek, który dobrze się czuje sam ze sobą nabywa większej odporności na choroby zakaźne, człowiek, który rozwiązuje swoje problemy nabywa większej energii i motywacji do działań prozdrowotnych ( sport, turystyka itp.) jest to zresztą zagadnienie, któremu warto byłoby się przyjrzeć w osobnym artykule. Nawet tam, gdzie stan chorego jest na tyle poważny, że trudno liczyć na znaczącą czy jakąkolwiek poprawę psychoterapia skutkuje przynajmniej ( albo aż) ulgą w cierpieniu. Warto wspomnieć też o tak oczywistej sprawie, że poprawa stanu zdrowia jest bardzo korzystnym „ efektem ubocznym” uzyskiwanym w psychoterapii uzależnień poprzez zatrzymanie procesu autodestrukcji jakim jest picie, zażywanie czy zachowania kompulsywne. W tym wypadku trzeba powiedzieć wprost i bardzo wyraźnie: psychoterapia po prostu ratuje życie.

Rodzina

Efekt psychoterapii może mieć wpływ na całą rodzinę. Poprawa funkcjonowania w tym obszarze może mieć efekt wielowymiarowy w zależności od tego z jakim problemem w tym obszarze przychodzi pacjent po pomoc. W wypadku gdy pojawiają się trudności w komunikacji rodzinnej poprawa funkcjonowania w tym zakresie to będzie lepsza, bardziej efektywna zdolność komunikowania swoich oczekiwań i potrzeb członków rodziny między sobą. W wypadku osoby żyjącej w toksycznej relacji, paradoksalnie ( jak już wspomniałem) zakończenie tejże relacji lub znaczące jej przemodelowanie też będzie oceniane jako poprawa. W sytuacji uzależnienia oczekiwania każdego z członków rodziny będą inne. Inaczej odbierać będzie poprawę relacji rodzinnych trzeźwiejący alkoholik, inaczej jego żona, partnerka, matka. Jeszcze inaczej dzieci. Warto wszakże wspomnieć, ze na korzystne zmiany w tym obszarze warto poczekać, że przychodzą one wolniej i trudniej niż w wyżej omawianych obszarach, ze przejściowo mogą pojawić się poważne nawet trudności. Warto wszakże zainwestować w końcowy efekt swoja cierpliwość i czas.

przeczytaj też: alkoholizm w rodzinie

Warto także wspomnieć, ze psychoterapia podejmowana przez ludzi z problemami somatycznymi też znacząco – poprzez uzyskanie przez pacjenta ulgi w cierpieniu może przełożyć się na niego funkcjonowanie w rodzinie i funkcjonowanie całej rodziny. Gdyż nie tylko w wypadku problemu uzależnienia dysfunkcyjnie egzystuje cała rodzina. W przypadku innych chorób tez ma to miejsce. Podobnie będzie też gdy w związku z chorobą członka rodziny psychoterapię podejmie jego rodzic, partner życiowy, dziecko, rodzeństwo etc.

Praca

Człowiek zmagający się z nierozwiązanymi problemami emocjonalnymi, człowiek w kryzysie, wreszcie człowiek cierpiący na choroby, których znaczącymi czynnikami są problemy emocjonalne, będzie pracownikiem mniej wydajnym, mniej efektywnym, mniej chętnie przystępującym do wykonywania swoich obowiązków, gdyż większość jego życiowej energii będą pochłaniały nierozwiązane problemy i wynikające z nich cierpienie. W wypadku uzależnienia, czy silnej depresji schorzenia te mogą kompletnie wykluczyć człowieka z roli pracownika, skazać go na ekonomiczną wegetację na garnuszku rodziny, instytucji państwowych bądź charytatywnych.

Psychoterapia więc poprzez osiągniecie poprawy w psychologicznym wymiarze funkcjonowania znacząco przyczynia się do poprawy w obszarze zawodowym. Człowiek odzyskuje dawną energię, radość życia, poczucie sprawczości i własnej wartości, wiarę w swoje możliwości co przekłada się na jego efektywność w pracy. Człowiek taki chętniej podejmuje nowe wyzwania. Często znaczącym obszarem psychoterapii (np. w uzależnieniach) jest praca nad zarządzaniem własnymi silami, ekonomia pracy co znacząco przekłada się na późniejszą efektywność takiego pracownika. Widocznym efektem psychoterapii jest fakt, że osoby wykluczone zawodowo(np. uzależnieni) dzięki psychoterapii i zatrzymaniu picia mają szansę ponownie wejść na rynek zawodowy, odzyskać a przynajmniej poprawić znacząco swój status społeczny, ekonomiczny, finansowy.

Rozwój osobisty

Człowiek jest istotą, która odczuwa naturalną potrzeb rozwoju, próbowania nowości, przekraczania barier. Często psychoterapię podejmują osoby, które jako swój główny problem życiowy wskazują stagnację – zawodową, rodzinną, a nawet hobbystyczną. Określają to jako dyskomfort. Psychoterapia pozwala im uwolnić zablokowana energię i na nowo „złapać wiatr w żagle”. Często ludzie po psychoterapii odkrywają w sobie nowe umiejętności i możliwość, które poprawiają jakość ich życia, przynoszą radość i poczucie spełnienia: angażują się w amatorską aktywność sportową, artystyczną, społeczną itp. Podejmują naukę na zarzuconych dawno temu kierunkach studiów, zdobywają nowe umiejętności zawodowe etc. Poprawa w tym obszarze jest też więc mocno powiązana z omawianym wyżej obszarem pracy.

Bliskość, intymność, przyjaźń.

Problemy w tej sferze są jednym z ważniejszych powodów podejmowania psychoterapii ( u „ klasycznych” psychoterapeutów, ale także u wyspecjalizowanych seksuologów). Rozwiązane problemy, nabyte nowe umiejętności (także a nawet zwłaszcza komunikowania swoich oczekiwań i potrzeb) lepsza znajomość swoich oraz partnera oczekiwań, skutkuje poprawą w tej jakże ważnej dziedzinie życia rozumianej, dla jasności- nie tylko jako seksualność człowieka, chociaż oczywiście seksualność odgrywa tu ogromną rolę. Także w obszarze bliskości i intymności niezwiązanej ściśle z seksualnością, jaką jest przyjaźń efektem psychoterapii jest poprawa relacji poprzez urealnienie wzajemnych oczekiwań, umiejętności komunikacji , większej umiejętności wyrażania swoich uczuć. Etc.

przeczytaj też: samotność w związku

Duchowość

Dla wielu pacjentów podejmujących psychoterapię to bardzo wrażliwa sfera. Wielu przychodzi na psychoterapię z zadawnionymi ranami w tym zakresie, które mocno wypaczyły im podejście do tej dziedziny życia, wielu lekceważy tę dziedzinę. Inni z kolei maja trudności w postawieniu granic gdzie zaczyna się i kończy zdrowa duchowość a gdzie źle pojmowana duchowość staje się źródłem problemów i zamiast dawać człowiekowi sens życia i pomagać w ziemskiej wędrówce staje się źródłem udręki i cierpienia.

przeczytaj też: uzależnienie a duchowość

Mądrze prowadzona psychoterapia pozwala uporządkować wszystkie, bądź większość z tych trudności. Człowiek w trakcie i po psychoterapii ma szanse lepszego zrozumienia pojęcia duchowości, odkrycia w sobie tego elementu, umiejscowienia tego obszaru we właściwych proporcjach. Człowiek po psychoterapii, może dzięki niej nauczyć się lepiej i efektywnie korzystać z praktyk religijnych ( bądź wręcz wrócić do ich korzystania), uzyska nowe źródło odpowiedzi na nurtujące go pytania. Duchowość może być dla niego kolejnym oprócz psychoterapii źródłem uzyskania tego, co w naszym życiu tak ważne- spokoju ducha, sensu życia, sensu istnienia…

Psychoterapii nie należy się więc bać. Jeżeli mądrze i rozważnie zadbamy o wybór dobrego psychoterapeuty i (lub) grupy, efekty psychoterapii mogą nas bardzo pozytywnie zaskoczyć. Zdecydowanie nie stracimy na tym, a wydane pieniądze i poświęcony czas zaprocentują w sposób i w rozmiarach, które zadziwią nas samych i otoczenie. Jeżeli optymizm rozumieć jako realistyczne, zdrowe, świadome swoich możliwości i zasobów podejście do życia, to na postawione na początku pytanie, czy psychoterapia może uczynić człowieka szczęśliwym optymistą można z całym przekonaniem odpowiedzieć – TAK.