Terapia Uzależnień Warszawa

Mickiewicza 52/3, 01-650 Warszawa

608 – 792 – 445
almalibre@almalibre.pl

facebook | twitter | instagram

Lęk w uzależnieniu – skąd się bierze lęk u osób uzależnionych i jak sobie z nim poradzić?

Skąd się bierze lęk w uzależnieniu i czy można sobie z nim poradzić?

Nałogowa regulacja emocji u osób uzależnionych oznacza, że w pewnym momencie alkohol, narkotyki czy hazard staje się źródłem wszelkich uczuć, a także specyficznym przełącznikiem, który emocjami steruje. Obniża lub zwiększa ich intensywność, wyzwala, zamraża czy tłumi.

Pośród trudnych do przeżywania emocji, często oddalanym przez osoby uzależnione uczuciem jest lęk. Lęk nie należy do pożądanych i przyjemnych stanów emocjonalnych- często paraliżuje i oślepia ludzi swoją intensywnością.

Czy jednak należy unikać uczucia lęku? Czy może jest w doświadczaniu lęku coś pozytywnego i korzystnego?

Lęk jest bardzo zdrową, potrzebną w życiu ludzi emocją. Pozwala zorientować się we własnej sytuacji, dostrzec i oszacować pojawiające się niebezpieczeństwo, a także adekwatnie zadziałać, ochraniając siebie i swoje najbardziej podstawowe potrzeby.

Jak każda inna emocja, lęk ma swoje specyficzne spektrum-, kiedy jest mniej intensywny pojawia się pod postacią niepokoju, obawy czy lekkiego strachu? Rosnąc w siłę przeobraża się w przerażenie czy nawet panikę. Odczuwaniu lęku na poziomie psychicznym towarzyszy także jego fizjologiczna komponenta: szybsze bicie serca, zawroty głowy, uczucie słabości, mdłości, ścisk w gardle, poty, drżenie rąk, bóle różnych części ciała. Wszystkie te doznania z ciała mówią jedno- organizm wykrył niebezpieczeństwo i przygotowuje się do ucieczki lub walki. Tak odbywało się to dawniej, w zamierzchłych czasach. Dziś już nie trzeba bać się dzikiej zwierzyny atakującej znienacka-, czego zatem współcześnie obawiają się ludzi, podczas odczuwania lęku?

Lęk pojawia się najczęściej w momentach myślenia o przyszłości i niepewności z nią związaną. W odróżnieniu od strachu odczuwanego wtedy, kiedy stajemy przed realnym, namacalnym wręcz zagrożeniem, lęk dotyczy tego, co ma dopiero nastąpić- jest nierozerwalnie związane z nowymi, jeszcze nieznanymi sytuacjami.

Trzy poziomy lęku

Wyróżniamy trzy poziomy źródeł lęku.

Pierwszy poziom lęku to sytuacje zewnętrzne, których ludzie doświadczają, na co dzień, takie jak: choroba, śmierć bliskiej osoby, trudna sytuacja finansowa, wypadek samochodowy. Takie zdarzenia wywołują myślenie o przyszłości: „jak poradzę sobie z tą sytuacją?”. Również zdarzenia wymagające podejmowania działań budzą szereg lęków- zmiana pracy, rozwód, publiczne wystąpienie, wizyta u lekarza, rozmowa kwalifikacyjna, spotkania z ludźmi czy podjęcie leczenia uzależnień.

Mogą pojawić się w takich momentach myśli dotyczące tego, czy nasz wybór jest słuszny, czy poradzimy sobie w nowej, nieznanej dla nas sytuacji, rzeczywistości. Uruchamiany wtedy często lęk przed przewidywaną porażką, niekiedy paraliżuje, zniechęca do działania popychając ludzi w stronę bierności i unikania podejmowania wyzwań, które stymulują do rozwoju.

Drugi poziom lęku ma swoje źródło w wewnętrznych stanach psychicznych człowieka. Odczucie porażki, zranienia, bezradności, odrzucenia przez ważną osobę może rodzić intensywny lęk związany z zachwianiem wiary w siebie, strachem o własną, niepewną przyszłość.

Trzeci, najważniejszy poziom lęku stanowią zakorzenione w ludzkiej psychice przekonania dotyczące własnej skuteczności, sprawczości, wiary w siebie.

To właśnie przekonania leżą u podstaw wszelkich źródeł lęku, wpływając na myślenie, pojawiające się emocje i w ostateczności podejmowane działania lub całkowitą bierność.

Odczuwany lęk jest tym większy, im dana osoba bardziej dostrzega określoną sytuację, jako zagrażającą, a swoje możliwości, jako niewystarczające by sobie z nią poradzić. Im silniejsze w umyśle przekonania: „nie dam rady”, „nie poradzę sobie”, „nie umiem”, tym pojawiający się lęk jest silniejszy i bardziej intensywny.

Gdzie szukać pierwotnych źródeł lęku?

Skąd biorą się takie destrukcyjne, utrudniające rozwój i radzenie sobie z wyzwaniami przekonania? Najczęściej kształtują się już w okresie dzieciństwa, wczesnej dorosłości, ale także późniejszego życia pod wpływem własnych doświadczeń. Osoby, które nie wierzą we własne możliwości i sprawcze działania najpewniej słyszały takie komunikaty od znaczących dla nich osób. Wypowiadane w ich stronę „nie poradzisz sobie”, „jesteś do niczego” lub pokazywane za pomocą zachowania i traktowania utrwaliły w nich przeświadczenie, że rzeczywiście pokonywanie wszelkich trudności leży poza granicami ich możliwości. Co wtedy dzieje się z pojawiającym się, obezwładniającym lękiem?

Ludzie, którzy chronicznie obawiają się, że nie poradzą sobie z wyzwaniami stawianymi przez życie na ich drodze, często wypracowują szkodliwe, nieadaptacyjne sposoby radzenia sobie z lękiem.

Jednym ze sposobów reakcji na strach jest skierowanie energii niesionej przez lęk do wewnątrz- powstrzymywanie się od jakiegokolwiek działania, tłumienie odczuwanego niepokoju.

Niestety tłumienie lęku i zatrzymywanie go w sobie nie prowadzi do niczego pozytywnego- nie rozwiązuje problemu a tylko doprowadza do pogłębiającego się poczucia bezsilności, paraliżu, wycofania z życia a nawet depresji. Pojawiające się wtedy wszelkie dolegliwości bólowe nie wynikają ze złego stanu fizycznego zdrowia takiej osoby, ale właśnie z niekonstruktywnego radzenia sobie z lękiem- „pakowania” go w ciało. Często ludzie myślą, że oddalając od siebie sytuacje wywołujące niepokój, lęk w końcu zniknie, ulotni się. Dzieje się wprost odwrotnie- wydłużając czas podejmowania decyzji i działania, lęk coraz bardziej narasta, a sytuacja się nie zmienia.

Konstruktywne umiejętności radzenia sobie z lękiem polegają na skierowaniu niesionego przez lęk ładunku na zewnątrz- wprowadzenie organizmu w stan czujności i mobilizacji w celu podjęcia aktywnych działań.

Zwiększając swoją uwagę uruchamia się proces myślowy w kierunku analizowania sytuacji i szukania źródła zagrożenia. Kiedy już źródło jest znane można skierować swoje zachowania w celu zmniejszenia lęku- uruchomić tzw. zachowania zabezpieczające. Są to czynności, które skutecznie obniżają lęk sprawiając, że sytuacja staje się bardziej pewna i bezpieczna. Rodzajem zachowania zabezpieczającego będzie np. sprawdzenie trasy dojazdu do miejsca docelowego w obcym, nieznanym mieście, które zdecydowanie obniży lęk przed zgubieniem się, nie dotarciem na czas.

Istnieją sposoby radzenia sobie i redukcji lęku. Poznaj niektóre z nich:

Co jeszcze, oprócz zachowań zabezpieczających jest istotne w konstruktywnym radzeniu sobie z lękiem? Jest szereg sposobów, które umożliwiają złagodzenie tego nieprzyjemnego stanu, prowadząc do pozytywnych zmian w życiu i rozwoju:

  1.  Mów o swoim lęku komuś zaufanemu, by móc sprawdzić realny rozmiar odczuwanego zagrożenia. Mówienie o lęku zmniejsza lęk!
  2. Myśl pozytywnie- używaj wzmacniających słów zamiast tych wprowadzających w stan bezradności: „to jest szansa”, „mogę”, „wyciągnę z tego wnioski”.
  3. Podejmowanie decyzji traktuj, jako wyzwanie, a drogę do osiągania celów, jako pełną możliwości. Zawsze można oszacować plusy i minusy podejmowanej decyzji- określ, co jest dla ciebie dobre i podążaj za tym.
  4. O swoich niepowodzeniach myśl jak o błędzie, który wymaga korekty. Popełnianie błędów jest zjawiskiem korzystnym, gdyż pokazuje na zboczenie z właściwej trasy- tylko wtedy, kiedy dostaniesz taką informację możesz obrać ponownie prawidłowy kurs i ostatecznie dojść do upragnionego celu.
  5. Podejmuj działania mimo odczuwanego lęku- aktywność w działaniu niweluje bezradność i wzmacnia pewność siebie.

Nabywanie nowych sposobów radzenia sobie z lękiem nie jest proste, lecz bardzo rozwojowe i korzystne szczególnie w przypadku osób zmagających się z uzależnieniem. Tłumienie lęku i zatrzymywanie go w sobie napędza nałogową regulację emocji leżącą u podstaw problemu z uzależnieniem.

Warto rozpocząć leczenie uzależnienia, by wyjść z destrukcyjnych schematów radzenia sobie z emocjami, w tym z lękiem. Podejmując terapię, szanse na dostrzeżenie dotychczasowych sposobów radzenia sobie z lękiem i ich bardziej konstruktywne ukierunkowanie znacznie wzrastają.

Podczas terapii uzależnień praca z lękiem jest istotnym elementem nabywania wiedzy i nowych umiejętności radzenia sobie z doświadczaniem emocji. Bycie z lękiem i racjonalne analizowanie myśli pojawiających się wokół niego, przybliża osobę uzależnioną do wyjścia ze spirali uzależnienia. U wielu osób przejawiających problem z nadmiernym piciem alkoholu, zażywaniem narkotyków czy nałogowym hazardem lęk często stanowi źródło pojawienia się głodu substancji lub grania.

Praca z lękiem to, zatem nie tylko oswajanie tej emocji i wytwarzanie nowych, adaptacyjnych sposobów obcowania z nią, ale także zbaczanie ze ścieżki uzależnionego funkcjonowania, poprzez zastąpienie alkoholu i narkotyków zdrowym wyrażaniem uczuć.

Doświadczanie lęku nie jest samo w sobie problemem. Trudnością, jaką trzeba w sobie pokonywać jest zdolność uświadamiania sobie jego występowania, zaakceptowania, w miarę możliwości wykorzystania lęku oraz dalszego zdrowego funkcjonowania pomimo jego odczuwania.

1 Star2 Stars3 Stars4 Stars5 Stars
Ocen: 17, średnia: 4,94 z 5
Loading...

How useful was this post?

Click on a star to rate it!

Average rating 4.9 / 5. Vote count: 18

No votes so far! Be the first to rate this post.