Nawroty w uzależnieniu

Proces wychodzenia z uzależnienia nie przebiega liniowo- to czas, kiedy zdarzają się raz gorsze, raz lepsze momenty. Bywa, że uzależnieni mają nieco nierealistyczne wyobrażenia dotyczące trzeźwienia, oczekują szybkich zmian, wręcz samoistnego naprostowania sytuacji życiowej podczas utrzymywania abstynencji. Trzeźwienie to zmiana- rozwój osobisty, dbałość o siebie i otoczenie, uważność na świat, świadomość własnych deficytów i praca nad nimi, ale także dostrzeganie własnych zasobów i korzystanie z nich pełnymi garściami. Zaniedbanie tych wszystkich czynności może uruchomić proces powstania nawrotu uzależnienia. Kiedy konkretnie może się on pojawić?

Często słyszy się, że osoby uzależnione od alkoholu, narkotyków czy hazardu mówią „jestem w nawrocie”, „chyba mam nawrót”. Jest to dość powszechnie używane sformułowanie, choć tak naprawdę często używane w złym kontekście, nie do końca rozumiane. Czym tak naprawdę jest nawrót i czym różni się od zwykłego głodu alkoholowego czy narkotykowego?

Kiedy mówimy o nawrotach w uzależnieniu?

1. Podjęła świadomą decyzję o zmianie, utrzymywaniu abstynencji od alkoholu, substancji psychoaktywnych czy grania.
2. Wystąpił u niej okres znaczącej poprawy w funkcjonowaniu psychospołecznym. Wprowadziła zmiany w różnych sferach swojego życia- nawiązuje zdrowe relacje z ludźmi, rozwija swoje pasje, jest usatysfakcjonowana z życia, ma adekwatny obraz samego siebie, na stres nie reaguje w nałogowy sposób- ma różne strategie zaradcze, które stosuje w codziennym życiu.

Sam fakt utrzymywania abstynencji jest niewystarczający, by uznać, że zaszła zmiana w funkcjonowaniu i myśleniu osoby uzależnionej. Uzależniony może nawet przez lata nie pić czy nie brać, nie wprowadzając jednocześnie żadnych innych zmian w swoim dotychczasowym życiu.
W takim wypadku bardzo łatwo o nawrót picia, brania czy grania. Brak uważności i samoobserwacji jest bardzo niebezpiecznym czynnikiem, który może doprowadzić do tego, że nie uda się osobie uzależnionej odpowiednio wcześnie wykryć nawrotu choroby, co może prowadzić do zapicia czy zażycia narkotyków. Nawrót w uzależnieniu jest jak fala tsunami- na powierzchni wody panuje spokój, tafla jest gładka, nie widać, by cokolwiek niepokojącego się działo. Jednak pod spodem zaczyna się już proces powstawania zbliżającej się katastrofy.

Tak samo jest z nawrotem uzależnienia – początkowo nie pojawia się on w działaniu, nie wydostaje się na zewnątrz, lecz podstępnie zmienia wnętrze człowieka- jego myśli, emocje, przekonania. Czym w takim razie dokładnie jest nawrót brania, picia czy grania?

Nawrót w uzależnieniu to ponowne uaktywnienie się psychologicznych mechanizmów uzależnienia objawiający się zmianami w psychologicznym funkcjonowaniu osoby uzależnionej.

Te niekorzystne zmiany, niezauważone wystarczająco wcześnie mogą, lecz nie muszą prowadzić do zapicia lub powrotu do używania substancji, czy też grania. Są to przede wszystkim zmiany w myśleniu- osoba uzależniona, u której rozpoczyna się proces nawrotu picia lub brania, zaczyna znowu myśleć w uzależniony sposób- pojawiają się myśli o piciu czy braniu, przyjemne wspomnienia dotyczące okresu aktywnego używania substancji czy zwątpienie w istotę trzeźwego życia. Często towarzyszą temu procesowi dodatkowe objawy, takie jak chwiejność emocjonalna, kłopoty z pamięcią, nasilenie odczuwanej frustracji w sytuacjach stresowych, zaburzenia snu.

Najczęściej, rozpoczęcie się procesu nawrotu uzależnienia zachodzi w warunkach stresowych, kiedy osoba uzależniona musi poradzić sobie z jakimś wywołującym napięcie zdarzeniem, sytuacją czy przykrym stanem. Wtedy uzależnione myślenia działa jak stara, odzywająca się w głowie melodia- włącza się automatycznie, o wiele szybciej niż nowe sposoby radzenia sobie. Pomimo wprowadzenia korzystnych zmian w swoje życie, do głosu dochodzą stare, uzależnieniowe schematy, w których osoba uzależniona tkwiła przez lata. Pojawiają się myśli takie jak „kiedyś alkohol pomagał mi w stresie”, „może gdybym wziął działkę, uspokoiłbym się”. Nie zatrzymanie tych myśli w początkowym etapie może prowadzić do zwiększenia ich ilości oraz intensywności. Płynąc swobodnie są pielęgnowane w głowie osoby uzależnionej i proces nawrotu uzależnienia rozwija się w najlepsze, co wzmaga ryzyko złamania abstynencji.

Jak w takim razie skutecznie zapobiegać nawrotom uzależnienia?

Najbardziej skutecznym sposobem jest podjęcie terapii nawrotów po etapie terapii podstawowej. Tak zachowana ciągłość terapeutyczna zwiększa szanse na wyjście z uzależnienia i szybkie rozpoznawanie jakichkolwiek sygnałów zbliżającego się nawrotu, co umożliwia jednocześnie skuteczną interwencję w celu podtrzymania ścieżki trzeźwienia.

Ważnym elementem zapobiegania nawrotów w uzależnieniu jest wczesne wykrywanie ich sygnałów ostrzegawczych nawrotu i tworzenie strategii przeciwdziałania im z udziałem innych ludzi. Dlatego grupa terapeutyczna jest tak istotnym elementem w procesie dalszego zdrowienia. Pomaga rozpoznawać swoje własne czynniki wyzwalające nawrót uzależnienia – zarówno te wewnętrzne, jak i zewnętrzne, oraz uczyć się sposobów radzenia sobie z nimi w konstruktywny, nienałogowy sposób. W terapii nawrotów ważne jest poznawanie siebie, a także usprawnianie umiejętności samoobserwacji, która skutecznie przeciwdziała zaostrzenia się procesowi nawrotu uzależnienia. Dzięki terapii nawrotów osoba uzależniona nie tylko zwiększa swoją wiedzę oraz wzmacnia praktyczne umiejętności radzenia sobie, ale także zwiększa poczucie sprawstwa i skuteczności działania, tak bardzo niezbędne w skutecznym utrzymywaniu abstynencji i prowadzeniu trzeźwego, niezmąconego alkoholem, narkotykami czy graniem życia.

Ocen: 6, średnia: 5,00 z 5

Loading...