Cierpi nie tylko ciało, ale także dusza- picie alkoholu odciska ogromny ślad na psychice osoby uzależnionej.
W społeczeństwie panuje powszechne stwierdzenie, że alkohol jest doskonałym lekiem na wszelkie smutki, rozwiązuje kłopoty czy dokuczliwe dolegliwości fizyczne. Jednorazowe wypicie alkoholu rzeczywiście może powodować chwilowe poczucie odprężenia, jednak spożywany zbyt często i w nadmiernych ilościach wywołuje w organizmie liczne, często trudno odwracalne szkody. Dotyczy to zarówno długotrwałego spożywania alkoholu, jak i krótkotrwałego, ale intensywnego picia. Cierpi wtedy nie tylko ciało, ale także dusza- u osób pijących nadmiernie pojawiają się poważne zmiany w psychice. Głównym celem ataku staje się mózg i cały układ nerwowy- to tu przeważnie zachodzą wszelkie zmiany, zarówno funkcjonalne jak i strukturalne. Niektóre z nich mają przejściowy charakter, lecz warunkiem niezbędnym do odwrócenia skutków picia jest zdecydowanie się na utrzymywanie abstynencji.
Długotrwałe picie alkoholu zmienia codzienne funkcjonowanie człowieka. Najprostsze czynności stają się kłopotliwe, a rzeczywistość nabiera nieprzyjemnych barw.
Osoby spożywające alkohol długotrwale, w nadmiernych dawkach oraz wysokiej częstotliwości narażone są na szereg poważnych zaburzeń psychicznych. Niestety nie są one widoczne na pierwszy rzut oka, tak jak wszelkie zmiany fizyczne będące skutkiem picia. Postępują one powoli i niezauważalnie, ich objawy ujawniają się z czasowym opóźnieniem, przez co nabierają jeszcze bardziej niebezpiecznego charakteru.
Do zmian zachodzących podczas długotrwałego picia w obrębie psychiki człowieka zalicza się przede wszystkim:
1) UPOŚLEDZENIE FUNKCJI POZNAWCZYCH
Zaburzenia poznawcze pojawiające się u osób pijących przewlekle oraz intensywnie spowodowane są bezpośrednio toksycznym charakterem etanolu (głównego składnika alkoholu), ale również częstymi urazami głowy czy niedoborami substancji odżywczych.
U około 70% osób uzależnionych stwierdza się zaniki kory mózgu i zmniejszenie jego objętości, co stanowi główny powód ujawniania się wszelkich poznawczych dysfunkcji, utrudniających życie codzienne.
I. Zaburzenia percepcyjno- motoryczne
- wolniejsze przeszukiwanie pola widzenia,
- wydłużony czas reakcji na bodźce wzrokowe,
- większa ilość popełnianych błędów w odbiorze bodźców wzrokowych.
II. Zaburzenia wzrokowo- przestrzenne
- znaczne upośledzenie dokładności oraz sposobu wykonywania zadań wymagających analizy i syntezy na materiale wzrokowo- przestrzennym,
III. Zaburzenia pamięci i uczenia się
- spowolnienie procesu zapamiętywania nowych informacji,
- zaburzenie ich przechowywania oraz wydobywania z pamięci długotrwałej.
IV. Zaburzenia funkcji wykonawczych
- upośledzenie zdolności planowania,
- zaburzenia w obrębie logicznego myślenia utrudniające rozwiązywanie codziennych problemów,
- obniżona umiejętność koncentracji uwagi,
- obniżona zdolność do wykonywania czynności jednoczesnych,
- zaburzone hamowanie reakcji emocjonalnych- niska kontrola impulsów przejawiająca się często pod
- postacią zachowań agresywnych.
2) ZESPÓŁ AMNESTYCZNY KORSAKOWA
To skrajnie nasilona postać zaburzeń pamięci pojawiająca się u około 3% osób uzależnionych od alkoholu pijących przez lata.
Jak wyglądają objawy zespołu Korsakowa?
Głównym objawem jest znaczne upośledzenie pamięci świeżej, czyli głębokie zaburzenie zapamiętywania oraz przywoływania z pamięci nowych informacji. Osoby cierpiące na zespół Korsakowa dopada apatia i ogólne zobojętnienie na otaczającą rzeczywistość. Chorzy mają trudność z prawidłowym pojmowaniem czasu- ich percepcja w tym zakresie jest zaburzona, przez co zwykle nie umieją odtwarzać przeszłych zdarzeń w prawidłowej kolejności. Charakterystycznym objawem jest także to, że luki w pamięci zapełniają fałszywymi treściami (konfabulacjami), a ich wspomnienia są mylone są z teraźniejszością.
Co jest przyczyną zespołu Korsakowa?
Zespół Korsakowa pojawia się ze względu na długotrwałe niedobory pokarmowe będące skutkiem intensywnego picia alkoholu. Spowodowany piciem, krytyczny niedobór witaminy B1 odpowiadającej za regenerację i ochronę komórek nerwowych sprawia, iż neurony (oraz ich przekaźnictwo) działają nieprawidłowo. Witamina ta w obecności alkoholu w organizmie wchłania się o wiele gorzej, a jej spontaniczna produkcja zostaje zaburzona.
3) HALUCYNOZA ALKOHOLOWA
Wieloletnie narażanie mózgu na intensywne wchłanianie toksyn zawartych w alkoholu może doprowadzić do rozwoju typowej dla osób uzależnionych, przewlekłej psychozy wywołanej nadmiernym piciem. Mimo tego, że występuje ona u około 1-2% osób uzależnionych, aż u co piątego chorego jej objawy utrzymują się przez kilka miesięcy.
Jak wyglądają objawy halucynacji alkoholowej?
Niezależnie od tego, kiedy halucynoza pojawiła się po raz pierwszy, jej symptomy mogą pojawiać się zarówno w stanie upojenia alkoholem, jak i w okresach utrzymywania całkowitej abstynencji. Są to przeważnie omamy słuchowe- chorzy słyszą nieistniejące w rzeczywistości wypowiedzi, nierzadko są to głosy znajomych im ludzi. Treści wypowiedzi nieistniejących osób są często bardzo nieprzyjemne dla chorego, budujące poczucie lęku i zagrożenia- szczególnie wtedy, kiedy namawiają do popełniania agresywnych lub autodestrukcyjnych działań.
4) ZESPÓŁ OTELLA
Paranoja alkoholowa nazywana inaczej zespołem Otella czy alkoholowym obłędem zazdrości, wiąże się z występowaniem u chorych nieprawdziwych i niepodatnych na argumentację przekonań, zwanych urojeniami. Występuje głównie u mężczyzn w średnim wieku- pojawia się nawet u co trzeciej osoby uzależnionej.
Jakie są objawy zespołu Otella?
Chorzy mężczyźni są przekonani, że ich partnerki/ żony nagminnie dopuszczają się licznych zdrad. Obsesyjna myśl o niewierności małżeńskiej ze strony partnerki sprawia, że każde jednorazowe spóźnienie lub wcześniejsze wyjście z domu partnerki, chorzy traktują jako niezaprzeczalny dowód zdrady i potwierdzenia swoich przypuszczeń. Są niepodatni na wszelkie argumenty oskarżanych kobiet, a wszelkie błahe sytuacje interpretują zgodnie ze swoimi obsesyjnymi przekonaniami o zdradzie, prowadząc do zupełnej utraty zaufania w związku. Chorzy mężczyźni często z tych powodów dopuszczają się zachowań agresywnych i przemocy wobec swoich partnerek- przekonani o ich niewierności sądzą, że zasługują na karę i potępienie. Oprócz tego, często podejmują także inne, naruszające osobiste granice kobiet działania- śledzą je, podsłuchują, przeszukują prywatne rzeczy, przesłuchują czy grożą.
5) ZABURZENIA NASTROJU
Osoby uzależnione od alkoholu zdecydowanie częściej cierpią na wszelkie zaburzenia nastroju, w szczególności na zaburzenia lękowe i depresję. Tak zwana depresja wtórna spowodowana jest długotrwałym spożywaniem alkoholu w nadmiernych ilościach. Jej objawy pojawiają się zarówno podczas ciągów alkoholowych jak i w czasie utrzymywania abstynencji. Aż u połowy uzależnionych pacjentów objawy depresji pojawiają się natychmiast po przerwaniu ciągu alkoholowego, a nawet dla co piątej osoby odczuwalne są przez około miesiąc.
Jakie są objawy?
Podstawowym symptomem depresji jest przede wszystkim utrzymujące się przez większość dni obniżenie nastroju, utrata zainteresowań, niemożność odczuwania przyjemności z czynności kiedyś sprawiających radość czy obniżenie energii przejawiające się zwiększoną męczliwością. Dodatkowo wystąpić mogą: utrata wiary w siebie, obniżona samoocena, nieustające poczucie winy i braku sensu życia, spadek koncentracji, zaburzenia pamięci, problemy ze snem i przyjmowaniem pokarmu, nieracjonalny niepokój oraz lęki.
U osób uzależnionych od alkoholu pojawiają się także inne- mniej poważne ale równie uciążliwe symptomy w sferze psychicznej.
Zarówno krótkotrwałe ale intensywne, jak i długotrwałe picie skutkuje pojawianiem się różnych nieprzyjemnych stanów emocjonalnych. Osobom uzależnionym często towarzyszy poczucie winy, bezsilności, niepanowania nad własnym życiem. Nierzadko występujący smutek, napięcie, wyrzuty sumienia czy kac moralny są opisywane przez osoby uzależnione jako trudne do wytrzymania. Do samoleczenia się z tego stanu za pomocą alkoholu i wplątania się w błędne koło jest całkiem niedaleko.
W takiej sytuacji, terapia nie tylko pomoże uporać się z nieprzyjemnymi, nawracającymi uczuciami, ale także pomoże w znalezieniu drogi wyjścia z uzależnionej regulacji nieprzyjemnych stanów emocjonalnych.