NOsoby zgłaszające się na psychoterapię postrzegają za jej cel wewnętrzną zmianę. Przepracowanie trudnych doświadczeń z przeszłości czy bieżących problemów. A to ostatecznie ma się przyczynić do polepszenia jakości życia.
Ważnym elementem w psychoterapii jest nie tylko obserwowanie siebie, ale także przyglądanie się sobie w relacji z innymi. To, jak budujemy aktualne relacje. To, jak się w nich czujemy, kształtuje się często już we wczesnych okresach życia. W późniejszych jego etapach często powielamy schematy funkcjonowania w relacjach. Nie zawsze są one służące dla nas, i naszych bliskich.
STYL PRZYWIĄZANIA – RELACJE Z INNYMI LUDŹMI – CO TO?
Na to, jak czujemy się i zachowujemy w bliskich relacjach, decydujący wpływ ma styl przywiązania. Jest to rodzaj więzi, która kształtuje się w dzieciństwie. W relacji z najważniejszym opiekunem, najczęściej matką.
Od tego, jak wyglądał nasz kontakt z ważnymi opiekunami, zależy kształt naszych przekonań na temat świata zewnętrznego, siebie, jak i innych ludzi.
Jeśli dziecko doznaje odrzucenia ze strony rodzica, w przyszłości jako dorosły może tłumić swoje emocje, aby ochronić się przed odsłonięciem, które może skutkować doznanym wcześniej porzuceniem. Dziecko nie ma doświadczenia bycia przyjętym ze swoimi uczuciami, więc powiela ten schemat w dorosłości. Nie pokazuje uczuć, a nawet stara się nie przeżywać.
Brak doświadczania uczuć ze strony rodzica w dzieciństwie skutkuje ich zamrożeniem w dorosłości. W taki sposób często rodzą się uzależnienia czy zaburzenia nastroju. Pojawiać się mogą trudności z budowaniem bliskości. Przeżywanie lęku przed opuszczeniem będzie na tyle silne, że taka osoba woli zanurzyć się w samotności, niż narazić się na ponowne odrzucenie.
Doświadczenie surowego, karzącego rodzica, skutkuje natomiast w przyszłości wykształceniem takiego „wewnętrznego rodzica” w sobie. Osoba taka jest wobec siebie nadmiernie krytyczna i wymagająca, co również wpływa na jej relacje z innymi.
Często traktuje ich w podobny sposób- trudno jej wykrzesać z siebie empatię, wsparcie, czułość, troskę. Problematyczna staje się bliskość, zarówno emocjonalna jak i fizyczna. Bo skoro nie ma takiego doświadczenia zapisanego w pamięci emocjonalnej, jak dać to sobie oraz innym? Wydaje się to niekiedy wręcz niemożliwe.
Poprzez takie schematy przeżywania i budowania relacji, tworzą się problemy w dorosłym życiu. Trudno zbudować związek oparty na otwartości, bliskości, zaufaniu, poczuciu bezpieczeństwa i autentyczności.
NIEŚWIADOME POWIELANIE SCHEMATU RELACJI Z DZIECIŃSTWA NA RELACJE Z INNYMI LUDŹMI
Osoby, które nie doświadczyły bezpiecznej więzi z opiekunem w dzieciństwie, w bliskich związkach. W dorosłości automatycznie „włączają” pewne formy zachowań i przeżywania emocji. Nieświadomie się dystansują, nie mówią o emocjach i potrzebach. Wycofują się z relacji lub zlewają się ze swoimi partnerami. Kontrolują bliskich bądź uciekają w całkowitą niezależność. Nie są to celowe zachowania, lecz przekazywana z dzieciństwa „kalka” zapisana w mózgu, wspomnieniach, emocjach. Trudno ją samemu przeprogramować i po prostu działać inaczej- najczęściej potrzebna jest terapia, aby móc to zrobić.
RELACJE Z INNYMI LUDŹMI JAK PSYCHOTERAPIA MOŻE POMÓC ?
Kiedy jesteśmy w swoim „starym” schemacie funkcjonowania, najczęściej trudno nam go w ogóle dostrzec, gdyż jest on dla nas naturalnym środowiskiem. Odkrycie go to pierwszy krok do głębszego przepracowania swojego relacyjnego funkcjonowania.
Psychoterapia daje możliwość nazwania, jakie strategie stosujemy w bliskich relacjach, a także pozwala sprawdzić, które z nich nam służą, a które destrukcyjnie wpływają na nasze więzi z innymi.
Samo odkrycie niesłużących schematów przeżywania i zachowań w bliskich związkach daje nadzieję na zmianę. Dzięki terapii jest to możliwe na kilka sposobów. Można wraz z psychoterapeutą przyglądać się swojej relacji w związku. Analizować trudności, jakie się w niej pojawiają. Przyglądać się swoim emocjom i potrzebom- nazywać je i sprawdzać, czy są wyrażane. Nawet, jeśli są zablokowane- szukać sposobów ich wyrażania. Próbować wprowadzać małe zmiany, naprzeciw starym reakcjom, eksperymentować z nowymi sposobami zachowań. Również sama relacja terapeutyczna jest polem do zmian w zakresie trudności w relacjach.
Dzięki relacji terapeutycznej, można na bieżąco, „tu i teraz”, sprawdzać swoje reakcje i sposoby przeżywania emocji w kontekście kontaktów z ludźmi. Terapeuta zauważa co dzieje się w przestrzeni terapeutycznej między „ja” i „ty”. Naświetla ten proces, dzięki czemu możliwe jest przyglądanie się mu w dłuższej perspektywie.
Terapeuta to też człowiek. W kontakcie z nim będą uruchamiać się charakterystyczne dla danej osoby schematy funkcjonowania w relacji. Można przeżywać wtedy poczucie opuszczenia przez terapeutę, bać się wyrażać złość w relacji terapeutycznej czy odsłaniać. Dzięki pomocy terapeuty, możliwe jest ukazywanie tych schematów podczas spotkań i ich przekształcenie.
W indywidualnej relacji terapeutycznej ma szansę odbyć się coś, co nazywa się doświadczeniem korektywnym. Jest to doświadczenie bycia w relacji inne niż w dzieciństwie. Przeżycie bycia przyjętym, zrozumianym, akceptowanym z całym bagażem doświadczeń.
Takie doświadczenie z czasem zmienia wszelkie obronne reakcje (lęk przed odrzuceniem, zamrożenie emocji). Osoba szukająca pomocy, może poczuć, że nie są one potrzebne i z czasem z nich rezygnować, przenosząc to jednocześnie do życia osobistego. W ten sposób zwiększa się szansę na relacje, w których obecna jest bliskość, otwartość i poczucie bezpieczeństwa.
RELACJE A PSYCHOTERAPIA GRUPOWA
Niezwykle cennym oddziaływaniem terapeutycznym w kontekście przemiany swojego funkcjonowania w relacjach jest uczestnictwo w grupie terapeutycznej. Terapia grupowa pozwala odsłonić wszelkie trudności w bliskich relacjach. Pozwala pracować nad nimi na bieżąco, podczas sesji grupowych.
W miarę tworzenia się większej zażyłości pomiędzy uczestnikami grupy, odsłania się coraz większe i szersze spektrum trudności, schematów interpersonalnych. Dzięki innym uczestnikom grupy można się sobie przyglądać, niczym w lustrze, Badać swoje reakcje i sprawdzać, skąd pochodzą, jakie są, czy zbliżają do innych, czy wręcz oddalają. Terapia grupowa jest niezwykle cennym miejscem na tego rodzaju odkrycia i eksperymenty z nowymi zachowaniami.
Dzięki grupie terapeutycznej można również doznać wsparcia i bezwarunkowej akceptacji. Można dzielić się swoimi doświadczeniami bez ryzyka bycia odrzuconym- co już z góry zmienia zapisane wcześniej doświadczenie, pomagając w gojeniu się starych ran.