Alkoholizm i inne uzależnienia a zaburzenia osobowości

Każdy człowiek przejawia unikalne, wyróżniające go wśród innych cechy osobowości. Jest zbiorem konkretnych przekonań, zachowań, postaw, schematów myślenia, sposobów reagowania- posiada pewne „stałe” elementy swojej indywidualnej struktury Ja. Specyficzna kompilacja tych cech oraz poziom ich zintegrowania jest tym, co definiuje człowieka jako odrębną jednostkę. Niekiedy jednak zdarza się, że system osobowościowy nie działa prawidłowo- funkcjonuje w sztywny, utrudniający życie sposób. Mamy wtedy do czynienia z zaburzeniem osobowości, co charakteryzuje się poczuciem psychicznego cierpienia, odczuwaniem lęku, utrudnionego funkcjonowania w różnych sferach życia.

Zaburzenia osobowości występują także u osób uzależnionych od alkoholu, narkotyków czy hazardu. Jak współgra ze sobą uzależnienie i zaburzenia osobowości? Co było pierwsze?

Co było pierwsze? Uzależnienie czy zaburzenia osobowości?

Niekiedy trudno ustalić związek przyczynowo- skutkowy rozwoju wyżej wymienionych zaburzeń, jednak przeważnie wymienia się dwa rodzaje związków zaburzeń osobowości z uzależnieniem. Uzależnienie od alkoholu czy innych substancji może być pierwotne bądź wtórne do zaburzeń osobowości.

Zaburzenie osobowości pierwotne do uzależnienia oznacza, że zmiany atypowe w strukturze Ja danej jednostki pojawiły się jeszcze przed wpadnięciem w nałóg. Można powiedzieć, że w tym przypadku alkohol czy narkotyki były najczęściej metodą radzenia sobie z dokuczliwymi objawami zaburzeń osobowości.

Zaburzenia osobowości, w zależności od ich rodzaju, posiadają szereg nieprzyjemnych objawów, uprzykrzających kontakty interpersonalne, życie zawodowe, uczuciowe czy silnie wpływające na dobrostan psychiczny. Osoby przejawiające dysfunkcje osobowościowe często sięgają po alkohol lub inne substancje psychoaktywne w celu złagodzenia lęku, napięcia, stresu, czy zapomnienia o niepowodzeniach i kłopotach pojawiających się w związku z ich zaburzeniem.
Warte uwagi jest także spostrzeżenie, że dla niektórych zaburzeń osobowości charakterystyczne są cechy sprzyjające nadużywaniu substancji psychoaktywnych i kompulsywnym zachowaniom. Również spoza spektrum zaburzeń, istnieją konkretne osobowościowe czynniki, których posiadanie predysponuje do rozwinięcia uzależnienia.

Badania pokazują, że osoby przejawiające skłonności do zażywania narkotyków czy nadmiernego spożywania alkoholu posiadają określone cechy osobowości, m.in.: impulsywność, destrukcyjne zachowania, nadpobudliwość, buntowniczość, neurotyczność, trudność w unikaniu sytuacji ryzykownych, trudność w odczuwaniu empatii.

Zaburzenia osobowości mogą być także wtórne do uzależnienia, czyli mogą rozwinąć się na jego gruncie. Oznacza to, że nałogowe używanie alkoholu lub innych substancji psychoaktywnych powoduje dalsze zmiany w zakresie charakteru i osobowości danej jednostki.

zobacz też: Jak powstaje uzależnienie?

Jak i dlaczego uzależnienie wpływa na osobowość?

Regularne i częste sięganie po alkohol czy narkotyki prowadzi do wielu szkód w strukturze charakteru człowieka. Rozregulowuje nie tylko jego funkcjonowanie emocjonalne, ale także zdrowe myślenie, upośledza przekonania na temat siebie i świata, zmieniając powoli osobowość. U osoby uzależnionej, której nałóg coraz bardziej się rozwija, następuje coraz większe rozhamowanie widoczne w różnych sferach życia. Doświadczenia pod wpływem alkoholu czy narkotyków zaczynają dominować życie, wypierając przeżycia „na trzeźwo”- ich zapis w psychice człowieka staje się coraz bardziej nadrzędny, mocniej utrwalony.

W ostateczności tworzy się nowa struktura osobowości, odmienna od pierwotnej i zdrowej, która w przypadku aktywnego nałogu nadal jest wzmacniana, kontrolowana przez mechanizmy uzależnienia funkcjonujące w sferze myśli i emocji. Powstaje nowe, „alkoholowe Ja”- o niespójnym, chwiejnym obrazie, deficytach w sferze radzenia sobie z emocjami, kontaktowania się z ludźmi, niestabilnej samoocenie.

zobacz też: Psychika alkoholika

Istnieje wiele rodzajów zaburzeń osobowości, jednak najbardziej powiązane z uzależnieniem są: osobowość zależna, dyssocjalna, borderline.

Osobowość zależna

Osobowość zależną charakteryzuje m.in.: trudność w przeżywaniu samotności, ciągła potrzeba fizycznej obecności drugiej osoby, poczucie niezdolności do kierowania własnym życiem, nierealistyczny lęk przed odrzuceniem, poczucie bezradności i nieumiejętności podejmowania własnych, niezależnych decyzji. Jednostki posiadające tego typu zaburzenia mogą chętnie zmieniać swój stan świadomości, by obniżyć nieprzyjemne napięcie, lęk i strach przed porzuceniem, dodawać sobie odwagi czy zmniejszać poczucie samotności.

Osobowość dyssocjalna

Osobowość dyssocjalna, czyli antyspołeczna, cechuje się lekceważącym stosunkiem do ludzi i norm społecznych, niską tolerancją na frustrację, zachowaniami agresywnymi, niezdolnością do tworzenia bliskich więzi, licznymi konfliktami z otoczeniem, a w ostateczności również z prawem. Ludzie z osobowością dyssocjalną, poprzez niski prób tolerancji frustracji, gaszą swoje nerwy alkoholem czy narkotykami, nie posiadając innych, konstruktywnych metod radzenia sobie ze stresem. Uzależnienie tylko wzmaga objawy zaburzeń osobowości, prowadząc do jeszcze większego rozhamowania i problemów z kontrolą zachowań.

Osobowość chwiejna emocjonalnie – borderline

Cechy charakterystyczne dla osób chwiejnych emocjonalnie, czyli z zaburzeniem osobowość typu borderline, to: ogromna chwiejność w sferze emocji, labilność nastroju, niestabilność w kontaktach interpersonalnych, gwałtowne zmiany stosunku co do bliskich relacji/ osób, impulsywność, zachowania autodestrukcyjne, lęk przed porzuceniem. Ciągłe balansowanie „na granicy” sprzyja używaniu substancji psychoaktywnych, a więc i niskiej kontroli swoich zachowań, przez co zwiększoną ilością czynów ryzykownych.

Leczenie zaburzeń osobowości u osób uzależnionych

Współwystępowanie uzależnienia i zaburzenia osobowości, nie jest wyrokiem, jeśli podejmie się terapię. Aktywne oddziaływania terapeutyczne w zakresie uzależnienia od alkoholu czy narkotyków pomagają wytrzeźwieć, zatrzymać pędzące koło destrukcji, przez co zrobić miejsce na psychoterapię zaburzeń osobowości. Leczenie obu chorób, regularne wizyty u terapeuty czy uczestnictwo grupowych zajęciach terapeutycznych dają szansę na normalne funkcjonowanie i rozwój we wcześniej zaniedbanych sferach życia.

W Alma Libre znajdziesz także doświadczonych terapeutów pracujących z zaburzeniami osobowości

Ocen: 44, średnia: 4,91 z 5

Loading...