Jak wygląda związek z Narcyzem? Dlaczego Narcyzi tak często wpadają w uzależnienia?

Słowo „narcyz” potocznie kojarzy się z kimś zapatrzonym w siebie, darzącym własną osobę szczególnie intensywną miłością i uwielbieniem. Kiedy słyszymy, że ktoś jest „narcystyczny”, od razu pojawia się w naszej głowie obraz osoby, która opowiada z uczuciem o swoich sukcesach, przedstawiając siebie tylko w dobrym, wręcz idealnym świetle. Każdy z nas ma potrzebę myślenia o sobie w pozytywnych kategoriach, a także odczuwania w stosunku do siebie przyjemnych emocji. Aprobata innych czy słowa uznania, szczególnie z ust autorytetów, wzmacniają nasze poczucie wartości i podnoszą samoocenę. Gdzie jednak zaciera się granica między normą a dysfunkcją w tej sferze?

Powszechnie wiadomo, że miłość własna stanowi bardzo ważną część egzystencji człowieka, jego rozwoju i dobrostanu psychicznego. Kiedy zatem zostaje przekroczona jej normalna granica, przeradzająca ją w dysfunkcję?

Kim jest narcyz?

Narcystyczną osobowość charakteryzuje przekonanie o własnej, genialnej inteligencji czy niezrównanej sławie. To osoba, która wydaje się być arogancka i wyniosła, mocno zakochana w sobie, gardząc jednocześnie innymi i uważając się za kogoś o wiele lepszego. To ktoś, kto błyszczy na towarzyskich spotkaniach, czekając spełnianie przez innych własnych zachcianek i kaprysów, oczekuje uznania niewspółmiernego do swoich realnych osiągnięć. Charakteryzujący osobowość narcystyczną duży egocentryzm czyni ją obojętną na potrzeby innych ludzi, stawiając swoje na pierwszym miejscu- będąc jednocześnie przekonaną o uzasadnionym poczuciu wyższości.

Jednostki o narcystycznej osobowości posiadają wyolbrzymione poczucie własnej wartości, nierealistycznie przedstawiając swoje sukcesy i talenty. Dużo czasu poświęcają na fantazjowanie o własnym powodzeniu w życiu, będąc przekonane przy tym o własnej unikalności i wyjątkowości.

Jak ludzie o osobowości narcystycznej funkcjonują w związkach? Czy da się żyć w związku z narcyzem?

Bliskie obcowanie z człowiekiem o narcystycznym zaburzeniu osobowości nie jest łatwe. Osoby narcystyczne z trudem budują relacje i z trudem pozostają w związkach, w których wzajemność i szacunek są podstawowymi fundamentami. Osoby narcystyczne oczekują od swoich partnerów nieustannego podziwu, potwierdzeń dla swojej iluzorycznej wyjątkowości. Oczekują szczególnego traktowania- odciążenia od codziennych spraw i obowiązków, jednocześnie wymagając od swojej drugiej połówki podporządkowania się własnym oczekiwaniom.

przeczytaj też: Samotność w związku

Jednym z trudów w związku z narcyzem jest zatem swoisty brak wzajemności i symetrii – osoba narcystyczna czerpie korzyści od partnera, często wykorzystując go do własnych celów- głównie podtrzymania chwiejnej samooceny. W takim związku może pojawić się dużo nieprzyjemnych uczuć- złości, poczucia bycia wykorzystanym, życia w cieniu narcyza.

Brak odczuwania empatii, ujawniający się przez niechęć do rozpoznawania cudzych uczuć i potrzeb, a także brak podążania za nimi, sprawia, że partner osoby narcystycznej czuje się pominięty w związku. Dodatkowo ujawniająca się u osób z narcystycznym zaburzeniem osobowości wyniosła, często arogancka postawa w formie krytykowania drugiej połowy czy obniżania jej poczucia wartości, jest bardzo trudna do zniesienia i zaakceptowania.

Głęboką potrzebą osoby z narcystycznym zaburzeniem osobowości jest poczucie bycia akceptowanym – osoby z tym zaburzeniem mają tak naprawdę bardzo niestabilny obraz własnego Ja. Ich niska samoocena i mnóstwo nieprzyjemnych myśli o sobie sprawia, że jakakolwiek krytyka burzy ich bajkowy świat, wpędzając w poczucie odrzucenia, osamotnienia, bycia bezwartościowym i nieważnym dla innych. Osoby narcystyczne tak naprawę nie wierzą, że ktoś może je kochać takimi jakie są. Dzieje się tak dlatego, że w dzieciństwie często nie zaznały bezwarunkowej miłości i akceptacji. Właśnie to jest powodem wypieranej, niskiej samooceny i potrzeby ciągłego udowadniania czegoś otoczeniu, sprawdzania się. Osoby narcystyczne często są też nieadekwatnie podejrzliwe, zaborcze i kontrolujące. Mają tendencję do dewaluowania partnera, co wynika z własnej, niskiej samooceny.

Osoba narcystyczna funkcjonuje na dwóch skrajnych biegunach myślenia o sobie – od poczucia wszechmocy i omnipotencji do zupełnego odebrania sobie wszelkich wartości, kiedy idealny obraz siebie nie zostaje potwierdzony przez innych. Trudno budować narcyzom bliskie relacje, ponieważ nie są one wyrazem realnej potrzeby dzielenia z kimś życia, lecz wyrazem desperackiego poszukiwania potwierdzenia dla własnej unikalności.

Partnerami narcyzów często bywają osoby o cechach DDA – dlatego terapia współuzależnień może pomóc im w stawianiu granic, zbudowaniu poczucia własnej wartości i sprawczości. 

Przeczytaj też: Czym jest współuzależnienie?

Narcyzm – wewnętrzny dyskomfort który ciężko zagłuszyć.

Poczucie ciągłego wahania się między byciem „idealnym” a „nikim” jest niezwykle trudne do zniesienia. Osoby narcystyczne mają tendencję do tłumienia przykrych emocji za pomocą środków psychoaktywnych.

Osoba narcystyczna nie pójdzie na kompromis w związku, nie przyjmie krytyki, nie zadba o potrzeby partnera – naraża się zatem na osamotnienie i porzucenie, którego tak bardzo się obawia. Ten stan budzi nieustające napięcie, lęk i cierpienie psychiczne, nie tylko u partnerów osób narcystycznych, lecz przede wszystkim u nich samych. Dowiedziono, że u osób narcystycznych często występuje nadużywanie alkoholu czy narkotyków, które przeważnie mają znosić stany napięcia i dyskomfortu. Osoby narcystyczne szukają zatem chwilowej ulgi w cierpieniu- środki psychoaktywne pomagają im uwolnić się od bolesnych odczuć, dotyczących najczęściej poczucia odrzucenia przez innych lub nieznośnych, destrukcyjnych myśli na swój temat.

Przytłumiając swoją świadomość za pomocą alkoholu lub narkotyków, jednostki narcystyczne, których szacunek dla siebie czy własne poczucie wartości zostało zagrożone lub nadszarpnięte, mogą chwilowo odsunąć bolesne poczucie niższości, zwątpienia w siebie.

Zatopienie się w nałogowy świat alkoholu czy narkotyków odcina na chwilę od przykrej do zniesienia rzeczywistości, umożliwiając narcyzom choćby krótkotrwałe odbudowanie złudzeń na temat własnej wyższości, unikalności i niezwykłych kompetencji. Tłumienie nieprzyjemnych emocji i przywracanie tych bardziej pożądanych za pomocą substancji psychoaktywnych sprawia, że nadużywanie narkotyków czy alkoholu podwójnie wzmacnia, co jest sporym zagrożeniem do powstania uzależnienia.

Przeczytaj też: Alkoholizm a zaburzenia osobowości